تبیین مغالطه معنوی کلمه تندرو – میانه رو

بسم الله الرحمن الرحیم

بصیرت انتخاباتی(94-2)

حمد و ستایش خدایی را که جنود آسمان ها و زمین در اختیار اوست. و لله جنود السماوات و الارض و کان الله عزیزا حکیما (فتح 7)

مدتی است در ادبیات سیاسی کشور استفاده از واژه های میانه رو و تند رو شدت گرفته و جالبتر اینجاست  که این دو واژه را در مقابل هم قرار می دهند و عده ای را منتسب به این واژه ها می کنند و بنا دارند با استفاده از این ادبیات در میان ملت ما چند دستگی ایجاد کنند. لازم میدانم به صورت علمی مغالطه ای که در ارتباط با استفاده از این دو واژه صورت گرفته را به صورت علمی تبیین کنم.

قدم اول:

شباهت ظاهری میان الفاظ تند رو  و میانه رو  بواسطه  داشتن حرف رو در آخر آنها و معنایی که به صورت انتزاعی از  این دو کلمه تند و میانه در ذهن ایجاد می شود باعث می شود که در ابتدا این دو لفظ را در مقابل هم قرار دهیم اما باید متوجه بود که در ایجا مغالطه ای صورت گرفته و این دو واژه هیچ گاه مقابل هم نیستند و در معنی کاملا از هم متفاوت هستند.

قدم دوم:(رجوع به فرهنگ لغت)

تندرو

در لغت نامه دهخدا تندرو به معنای چالاک و سریع معنا می شود، در فرهنگ معین بی باک و بی پروا و در فرهنگ لغت عمید تند رونده معنا شده است، و در فرهنگ واژگان مترادف و متضاد، تالیف فرج الله خدا پرستی در مقابل کند رو قرار گرفته است.

میانه رو

در لغت نامه دهخدا  میانه رو را آن کسی میداند که در هیچ کاری افراط و تفریط نمی کند. (ناظم الاطباء). معتدل می داند ار آن جهت  که نه به افراط گراید و نه به تفریط (معتدل درعقاید و اعمال) و البته در فرهنگ معین و عمید نیز به همین ترتیب معنا شده است. حال به بررسی افراط و تفریط می پردازیم.

افراط

 در فرهنگ دهخدا معانی متعددی برای این واژه معنا شده است از جمله اسراف، گزافه کاری، از اندازه گذشتن و فرقی ازشیعه که بعضی از ائمه ٔ خود را بخداوند تعالی مانند میکنند و آنان را غلو نیز گویند. (از خاندان نوبختی ص 250)  و در مقابل تفریط بیان شده ، در فرهنگ معین و عمید نیز به معنای از حد گذشتن و زیاده روی کردن معنا کرده اند و در فرهنگ واژگان مترادف و متضاد، تالیف فرج الله خدا پرستی به اغراق، زیادهروی، گزافه، مبالغه  و در مقابل تفریط بیان شده است.

 تفریط

در لغت نامه دهخدا تفریط نیز معانی گوناگونی را به خود اختصاص داده از  جمله: کوتاهی و کمی کردن در کاری، کوتاهی و کمی در کار و کمتر از بایست . ضد افراط. (ناظم الاطباء( و اهل تفریط یا مشبهه یا اهل تقصیر ؛ فرقی از شیعه که خداوند را بیک تن از مخلوقان تشبیه میکنند. (شهرستانی ص 65 از خاندان نوبختی 250) ، در فرهنگ فارسی معین و عمید تیز به معنای کوتاهی کردن و ضایع کردن آمده است و در فرهنگ واژگان مترادف و متضاد، تالیف فرج الله خدا پرستی به ۱. اسراف، افراط، تبذیر، زیادهروی، کوتاهی، ولخرجی ≠ افراط،۲. تباهی، تضییع، ضایعسازی،3. کوتاه آمدن، کوتاهی کردن. 4.برباد دادن، تباه کردن، تلف کردن، ضایع ساختن، بیان شده است.

قدم سوم: جمع بندی

همانطور که توجه کردید میانه روی، افراط و تفریط در یک گروه قرار می گیرند و اعتدال یا میانه روی در مقابل افراط و تفریط و با با توجه به کتاب شهرستانی کسانی که دچار افراط و تفریط هستند در واقع کسانی بودند که در اغراق کردن نسبت به ائمه ٔ خود و یا در دیدگاهشان نسبت به خدا دچار انحراف با تفکر اصلی شیعه  هستند.

این گروه از واژگان(افراط، میانه روی و تفریط) هیچ نسبتی با تندرو  یا کندرو بودن ندارد.  میانه روی یعنی تمایل پیدا نکردن به چپ و راست و شعار های ابتدای انقلاب که نه شرقی و نه غربی اوایل انقلاب نیز  بر همین مبنا بود.

میانه روی حرکت در مسیر مستقیم است و اعتدال مسیر حرکت را مشخص می کند و پس از آن است که در قدم بعد کند رفتن و تند رفتن معنا پیدا می کند یعنی پس از قرار گرفتن در مسیر؛ اما مغالطه ای که اینجا اتفاق افتاده این است که تندروی را به معنای  حرکت در  افراط یا انحراف و شدت در آن گرفته اند که نه در فرهنگ های لغت ما و نه در ادبیات مذهبی ما به این معنا به کار برده نشده است.

شاید بتوان در فرهنگ قرآنی تندروی را مترادف با سابقون در نظر گرفت آنجایی که خداوند در سوره واقعه می فرماید:

وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ(10) و در ادامه آنها را توصیف میکند به: أُولئِکَ الْمُقَرَّبُونَ، فی‏ جَنَّاتِ النَّعیمِ، ثُلَّةٌ مِنَ الْأَوَّلینَ، وَ قَلیلٌ مِنَ الْآخِرینَ، عَلی‏ سُرُرٍ مَوْضُونَةٍ، مُتَّکِئینَ عَلَیْها مُتَقابِلینَ ....( و سبقت گیرندگان در کارهاى نیک که به سوى آمرزش الهى و بهشت برین سبقت خواهند گرفت ، آنان مقرّبان درگاه خدایند ،که در بهشت هاى پرنعمت جاى خواهند داشت ، مقرّبان درگاه خدا گروهى انبوه از امّت هاى پیامبران پیشین اند ، و گروهى اندک از امّت اسلام ، این آخرین امّت ، آنان بر تخت هایى بافته شده قرار دارند ، و رو به روى یکدیگر با کمال اُلفت بر آنها تکیه زده اند ....)

پس تندروی در مسیر مستقیم بسیار پسندیده است.

مقام معظم رهبری امروز (5 اسفند 1394) بر این مسایل تاکید کردند:

رهبر انقلاب، مسئولان و سیاسیون را همچنین به پرهیز از تکرار ادبیات سیاسی دشمن، به‌ویژه استفاده از تعبیر «تندرو» و «میانه‌رو» توصیه کردند و افزودند: از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، بدخواهان این تعبیر را به‌کار بردند و منظور آنها از تندرو کسانی است که نسبت به انقلاب اسلامی و تفکر و اصول امام پایبندتر و مصمم‌تر هستند و مقصود آنها از میانه‌رو کسانی هستند که در مقابل بیگانگان، تسلیم و سازش‌پذیرتر هستند.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای گفتند: کسانی که در داخل این تعابیر را به‌کار می‌برند باید معارف اسلامی را به‌دقت مطالعه کنند زیرا در اسلام، چنین تقسیم‌بندی وجود ندارد و میانه و وسط، به معنای «راه مستقیم» است، بنابراین در مقابل راه میانه، تندروی قرار ندارد بلکه منحرفین از صراط مستقیم قرار دارند. ایشان افزودند: در مسیر مستقیم ممکن است عده ای تندتر بروند و عده ای هم کندتر، که این اشکالی ندارد.

رهبر انقلاب اسلامی خاطرنشان کردند: در ادبیات سیاسی بیگانه، به داعش نیز تندرو می‌گویند در حالی‌که داعش منحرف از اسلام، قرآن و صراط مستقیم است.

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در جمع‌بندی این بخش از سخنان خود گفتند: کسانی که در بیرون مرزها تعبیر تندرو را به‌کار می‌برند، مقصودشان جریان وفادار به انقلاب و حزب‌اللهی‌ها است، بنابراین در داخل باید مراقبت شود که با تکرار این تعابیر، هدف دشمن تأمین نشود.

ایشان با اشاره به اعتراف آمریکایی‌ها مبنی بر اینکه در ایران هیچ میانه‌رویی وجود ندارد تأکید کردند: قاطبه‌ی ملت ایران طرفدار انقلاب هستند و بر انقلاب پافشاری می‌کنند، البته ممکن است برخی اوقات اشتباه و لغزش هم باشد اما هیچ‌یک از ملت ایران طرفدار وابستگی به آنها نیست.

محمد علی ابراهیمی 5 اسفند 1394